Loading...
Pojęcie integracji sensorycznej pojawia się podczas diagnozowania problemów związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem i poszukiwania przyczyn reakcji nieadekwatnych do bodźców zewnętrznych. Często są one wynikiem zaburzenia przetwarzania sensorycznego (ang. Sensory Processing Disorder, SPD) i wymagają korekcji za pomocą odpowiednich ćwiczeń. Czym jest terapia SI, do kogo jest skierowana i jakie niesie efekty?
Co to jest terapia SI?
Prawidłowe funkcjonowanie w otaczającym świecie w dużym stopniu zależy od zdolności mózgu do odbierania, analizowania i wykorzystywania bodźców zewnętrznych. Proces ten obejmuje informacje dostarczane przez wszystkie zmysły, począwszy od dotyku, po wzrok, słuch czy smak. Osoby, które nieprawidłowo odbierają sygnały, nie reagują na nie we właściwy sposób. Następstwem takich nieprawidłowości może być przytłoczenie nadmiarem dźwięków, kolorów, zapachów czy dotyków, które wprowadza chaos do świata dziecka lub osoby dorosłej.
Konsekwencjami zaburzenia SI są brak umiejętności do organizowania własnego świata, planowania, koncentracji na konkretnych czynnościach, a nawet wykonywania precyzyjnych czynności takich jak pisanie czy malowanie. Terapia SI, określana też jako terapia integracji sensorycznej, jest metodą przywracania równowagi poprzez rozwijanie zdolności do prawidłowego odbioru i analizy bodźców zewnętrznych, dostarczanych przez poszczególne zmysły.
Co daje terapia SI?
Celami metody integracji sensorycznej są poprawa tzw. plastyczności neuronalnej i wypracowanie umiejętności odbierania bodźców zewnętrznych oraz ich wykorzystania w codziennym funkcjonowaniu. Poprzez ćwiczenia w różnych formach następuje usprawnienie rozwoju psychoruchowego. Umiejętność uporządkowania bodźców ogranicza też chaos świata zewnętrznego i sprawia, że znikają lub w znacznym stopniu są ograniczane czynniki pobudzające niewłaściwe reakcje.
Terapia integracji sensorycznej przynosi skutki w różnym czasie – od kilku zajęć po kilka lat. Widocznymi efektami są ograniczenie agresywnych reakcji, nadpobudliwości, poprawa zdolności komunikacji z otoczeniem, koncentracji, koordynacji ruchowej, zmysłu równowagi, nawiązywanie interakcji z innymi osobami.
Jak wygląda terapia SI?
Zaburzenia sensoryczne są diagnozowane głównie u dzieci. Jest to wynikiem poszukiwań źródeł niewłaściwego zachowania, określanego potocznie jako „niegrzeczne”. Kiedy dziecko sprawia poważne problemy, nie rozwija się prawidłowo, jest agresywne czy też ma ograniczoną sprawność motoryczną, rodzice lub nauczyciele kierują je do psychologa. Stąd też zajęcia SI są przystosowane do możliwości poznawczych dzieci i mają formę kontrolowanej zabawy. Nie jest ona jednak przypadkowa lecz ukierunkowana na uczenie się porządkowania bodźców i odpowiedniego reagowania na nie. Przykładem takich zabaw są:
- huśtanie się,
- przeskakiwanie przeszkód, skakanie,
- pchanie, ciągnięcie, uciskanie,
- lepienie figurek z plasteliny lub innej masy plastycznej,
- malowanie oburącz i leżąc na brzuchu
- manipulowanie przedmiotami o różnej fakturze,
- jazda na deskorolce.
Podczas zajęć terapeuta SI dobiera indywidualnie formę zabawy, która najlepiej rozwija nieprawidłowe funkcje. Jest to konieczne ze względu na to, że zaburzenia SI nie są jednakowe u każdego dziecka i mogą obejmować jeden typ bodźców lub mieć charakter kompleksowy.
Terapia SI – jak często?
Częstotliwość prowadzenia terapii sensorycznej jest uzależniona od diagnozy, poziomu i zakresu dysfunkcji. Zajęcia mogą się odbywać raz w tygodniu lub częściej. W zaawansowanych przypadkach, kiedy dziecko ma poważne problemy i wymaga kompleksowego działania, zaleca się nawet 3 spotkania tygodniowo. Typowe zajęcia trwają od 45 do 60 minut.
Jak długo powinna trwać terapia SI?
Metoda integracji sensorycznej ma na celu usprawnienie pracy układu nerwowego, a w szczególności wytworzenie nowych lub reorganizację już istniejących połączeń synaptycznych. Dlatego też zajęcia SI powinny być kontynuowane na tyle długo, aby nastąpiły takie zmiany. Uwidaczniają się one wyraźną poprawą funkcjonowania oraz wyeliminowaniem lub znacznym ograniczeniem niepożądanych zachowań. Proces ten jest indywidualny dla każdego dziecka.
Terapia SI – kiedy efekty?
Ze względu na specyficzne zaburzenia SI u dzieci nie można jednoznacznie określić czasu trwania terapii, jaki jest wymagany do osiągnięcia zadowalających efektów. Wśród czynników, które o tym decydują, można wymienić stopień zaburzeń sensorycznych oraz ich charakter. Z pewnością u dziecka, które ma problemy z odbieraniem jedynie bodźców dotykowych, efekty pojawią się szybciej niż w przypadku zaburzeń wielozmysłowych.
Ważnym czynnikiem jest też nastawienie dziecka. Jeśli wykazuje ono chęć współpracy już po kilku zajęciach SI można zauważyć wyraźne zmiany zachowania. W przeciwnym wypadku terapeuta SI musi poświęcić czas na przekonanie malucha do udziału z zabawach i poszukiwanie skutecznych sposobów terapii. U takich dzieci czas dochodzenia do satysfakcjonujących efektów może wynosić rok lub dłużej.
Czy terapia SI pomaga?
Terapia sensoryczna jest metodą stworzoną przez dr A. Jean Ayres i stosowaną od połowy XX wieku. Jej popularność z pewnością jest najlepszym potwierdzeniem efektów, jakie zapewnia w przypadku przywracania sprawności układu nerwowego na jego podstawowym poziomie połączeń synaptycznych. Dlatego uważa się, że przynosi ona efekty w każdym przypadku eliminując lub ograniczając zaburzenia SI u dzieci.
Chociaż terapia integracji sensorycznej jest przeznaczona głównie dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym stosuje się ją też u niemowlaków z zaburzeniami jedzenia oraz u osób dorosłych. Zgodnie z literaturą przedmiotu w każdym przypadku pozwala osiągnąć zauważalne efekty. Są to między innymi:
- poprawa napięcia mięśniowego,
- poprawa koordynacji równowagi,
- lepsza sprawność ruchowa,
- lepsza koordynacja wzrokowo-ruchowa,
- poprawa koncentracji uwagi,
- zmniejszenie liczby zachowań niepożądanych,
- lepsze przetwarzanie bodźców sensorycznych,
- poprawa percepcji ciała w przestrzeni.
Terapia SI – czy warto? Opinie
Zaburzenia SI mogą poważnie utrudnić funkcjonowanie nie tylko dziecku, które ich doświadcza, ale również rodzicom i opiekunom. Szczególnie w przypadku problemów takich jak ADHD, nadwrażliwość, nadmierna agresja czy spowolnienie przyswajania wiedzy, poszukiwanie pomocy dla dziecka jest niezbędne w celu poprawy jakości życia i zapewnia mu lepszych warunków w przyszłości.
Potwierdzeniem skuteczności metody terapii sensorycznej są pozytywne opinie rodziców i pedagogów, który zauważają wyraźne, pozytywne zmiany w zachowaniach dzieci. Chociaż terapia sensoryczna budzi też wiele kontrowersji jako słabo udokumentowana i pozbawiona naukowych podstaw, za jej wyborem przemawiają osiągane efekty.
Terapia SI – dla kogo?
Terapia SI jest dedykowana wszystkim osobom, u których występuje zaburzona integracja sensoryczna. Objawy takich dysfunkcji to między innymi:
- problemy z wykonywaniem codziennych czynności (jedzenie mycie się, ubieranie),
- bezsenność,
- nadmierne emocje – płaczliwość, drażliwość, agresywność, lękliwość,
- niezdarność ruchowa – upadanie, upuszczanie rzeczy, potykanie się, niedokładność,
- osłabiona koncentracja,
- wolne przyswajanie wiedzy i opanowywanie umiejętności.
Objawy zaburzonej integracji sensorycznej u dorosłych maję podobny charakter, ale ze względu na osłabianie reakcji układu nerwowego na bodźce wraz z wiekiem mogą też być utożsamiane ze starzeniem. Przykładami zaburzeń w starszym wieku są np. problemy z koordynacją ruchową i równowagą, potykanie się, niewłaściwa postawa podczas siedzenia, problemy z odnajdywaniem przedmiotów – na półce, w torebce itp.
Terapia SI dla dorosłych
Zajęcia z terapii sensorycznej dla dzieci są obecnie bardzo popularne, a terapeuta SI jest dostępny w niemal każdym większym mieście. Nie oznacza to jednak, że tylko najmłodsi mogą korzystać z takiej formy wsparcia. Pracę nad funkcjonowaniem połączeń synaptycznych układu nerwowego można prowadzić w dowolnym wieku. Niestety zajęcia dla osób dorosłych są mało popularne i trudno znaleźć do nich dostęp.
Terapia SI dla dzieci
Terapia integracji sensorycznej jest dostępna w wielu prywatnych placówkach, które oferują prowadzenie zajęć odpłatnie. Można też skorzysta z wariantu refundowanego przez NFZ, jednak oczekiwanie na przyjęcie jest długie. Terapia SI dla dzieci ma formę kontrolowanej zabawy realizowanej w specjalnie przygotowanej sali doświadczania świata.
Istotnym elementem, który wpływa na sukces terapii sensorycznej jest otoczenie. Zajęcia SI zazwyczaj prowadzi się w sali gimnastycznej lub innym, odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu (sali doświadczania świata). Do typowego wyposażenia zaliczają się huśtawki, trampoliny, pochylnie, tunele, maty o różnej fakturze i grubości. Do manipulowania dzieci mają piłki, miękkie klocki, woreczki napełnione różnymi materiałami, zabawki. Nie brakuje też materiałów do zajęć plastycznych, instrumentów muzycznych, zestawów do stymulacji wzrokowej i węchowej – kolorowych, przyjaznych, atrakcyjnych dla dzieci.
Dodaj komentarz