Odwrotne obciążenie w budownictwie

Odwrócony podatek VAT funkcjonuje w Polsce już od jakiegoś czasu, jednak z początkiem 2017 roku dość istotnemu poszerzeniu uległ katalog czynności, które należy rozliczać w ramach procedury odwrotnego obciążenia. Zmiany zostały wprowadzone w życie w wyniku nowelizacji Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (bardziej powszechnie znanej jako Ustawa o VAT). Według ustawodawcy celem nowelizacji jest uszczelnienie systemu podatkowego oraz poprawa ściągalności VAT, a w ramach poszerzenia zakresu stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia VAT objęto nim również niektóre usługi budowlane. Poniżej znaleźć można najważniejsze informacje dotyczące tego, na czym polega odwrócony VAT w budownictwie od 2017 roku.

Na czym polega odwrócone obciążenie podatku VAT?

Odwrócony VAT na usługi budowlane daje możliwość zrealizowania danej usługi przez usługodawcę przy rozliczeniu faktury tak, że należnym podatkiem obciążany jest usługobiorca (osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej albo osoba fizyczna nabywająca usługi budowlane). Konieczne jest jednak jednoczesne spełnienie wszystkich określonych przez ustawodawcę warunków. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o VAT warunki te są następujące:

zakupione usługi muszą znajdować się na wykazie stanowiącym załącznik nr 14 do Ustawy o podatku od towarów i usług,
usługobiorcą musi być podmiot, który zarejestrowany jest jako czynny podatnik VAT,
usługodawcą musi być podmiot, który jest czynnym płatnikiem VAT nie korzystającym ze zwolnienia od podatku ze względu na obrót, będący jednocześnie podwykonawcą.

Jak więc widać główny wykonawca robót budowlanych ze wszystkich usług świadczonych bezpośrednio na rzecz inwestora zawsze będzie rozliczał się z podatku według zasad ogólnych, tak więc nie może zastosować mechanizmu odwróconego VAT. Natomiast każdy podwykonawca zatrudniony przez generalnego wykonawcę, jak też każdy podwykonawca zatrudniony przez poszczególnych podwykonawców będzie się rozliczać z VAT na zasadach odwróconego obciążenia.

Jakie usługi budowlane objęte są procedurą odwrotnego obciążenia?

Zakres usług objętych odwróconym podatkiem VAT w budownictwie jest od 1 stycznia 2017 szeroki i obejmuje:

Roboty budowlane związane ze wznoszeniem:

budynków mieszkalnych (prace związane z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków),
budynków niemieszkalnych (prace związane z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków).

Roboty ogólnobudowlane związane z budową:

autostrad, dróg, ulic i innych dróg dla pojazdów i pieszych oraz budową pasów startowych,
dróg szynowych i kolei podziemnej,
mostów i tuneli,
rurociągów przesyłowych,
sieci rozdzielczych, włączając prace pomocnicze,
systemów irygacyjnych (kanałów), magistrali i linii wodociągowych, obiektów do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków oraz stacji pomp,
przesyłowych linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych,
rozdzielczych linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych,
elektrowni,
nabrzeży, portów, tam, śluz i związanych z nimi obiektów hydrotechnicznych,
obiektów produkcyjnych i górniczych,
stadionów i boisk sportowych,
pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, gdzie indziej niesklasyfikowane.

Roboty związane z:

wierceniem studni i ujęć wodnych oraz instalowaniem zbiorników septycznych,
rozbiórką i burzeniem obiektów budowlanych,
przygotowaniem terenu pod budowę, z wyłączeniem robót ziemnych,
zakładaniem izolacji,
zakładaniem ogrodzeń,
wykładaniem podłóg i ścian lastryko, marmurem, granitem lub łupkiem,
wykładaniem podłóg i ścian (włączając tapetowanie), gdzie indziej niesklasyfikowane,
zakładaniem izolacji przeciwwilgociowych i wodochronnych,
montowaniem i demontowaniem rusztowań,
fundamentowaniem, włączając wbijanie pali,
montażem i wznoszeniem konstrukcji z elementów prefabrykowanych.

Roboty ziemne:

roboty związane z kopaniem rowów i wykopów oraz przemieszczaniem ziemi.

Roboty związane z wykonywaniem:

wykopów i wierceń geologiczno-inżynierskich,
instalacji elektrycznych służących bezpieczeństwu,
pozostałych instalacji elektrycznych,
instalacji wodno-kanalizacyjnych i odwadniających,
instalacji cieplnych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,
instalacji gazowych,
wykładaniem posadzek i oblicowywaniem ścian,
elementów dekoracyjnych,
pozostałych wykończeniowych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych,
konstrukcji dachowych,
pozostałych prac dekarskich,
pozostałych specjalistycznych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych.

Pozostałe roboty instalacyjne, gdzie indziej niesklasyfikowane:

Roboty tynkarskie
Roboty instalacyjne stolarki budowlanej
Roboty malarskie
Roboty szklarskie
Roboty betoniarskie
Roboty związane ze wznoszeniem:
- konstrukcji stalowych,
- konstrukcji z cegieł i kamienia.

Mechanizm odwróconego VAT obciąża podwykonawców

Odwrócony VAT może się okazać sporym obciążeniem dla tych podwykonawców, którzy działalność podwykonawczą przy różnego rodzaju pracach budowlanych traktują jako główne źródło przychodów. Poważnym minusem jest w takim przypadku niemożliwość pomniejszenia sprzedaży opodatkowanej o VAT od dokonanych zakupów, jak również niższe zaliczki na poczet robót budowlanych (zaliczki również będą pomniejszone o VAT). W praktyce może to skutkować zamrożeniem znacznej części posiadanych przez taką firmę środków finansowych, a tym samym utrudnienia w prowadzeniu działalności.

W jaki sposób prawidłowo księgować odwrócony VAT?

Zasady prawidłowego księgowania odwróconego VAT-u zgodnie ze znowelizowaną Ustawą o o podatku od towarów i usług są następujące:

usługodawca musi zaksięgować wszystkie usługi objęte odwróconym obciążeniem jako sprzedaż,
wszystkie zlecenia budowlane i usługi, które rozliczane są na zasadach odwróconego VAT należy wykazać w rejestrze sprzedaży VAT,
księgowanie ma uwzględniać wyłącznie kwotę netto (bez podatku),
w comiesięcznej deklaracji VAT 7 usługodawca musi podać w odpowiedniej rubryce w części C kwotę wynagrodzenia za usługi budowlane (także netto),
w części D deklaracji VAT 27 (składanej do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano usługę remontowo-budowlaną) również należy uwzględnić odwrócony VAT.

Z kolei usługobiorca, który chce prawidłowo zaksięgować odwrócony VAT, musi:

wykazać odwrócone obciążenie w rejestrze zakupu oraz w rejestrze sprzedaży,
zaksięgować w odpowiedniej kolumnie księgi przychodów i rozchodów usługi objęte odwróconym VAT-em,
uwzględnić odwrócone obciążenie VAT w okresowej deklaracji VAT 7 części C.